گام های نقشه خوانی سازه

اولین تجربه من از نقشه خوانی سازه:

اولین تجربه من از نقشه خوانی سازه مربوط به سالها پیش است وقتی به عنوان دستیار ناظر در یک شرکت مشاور مشغول به کار شدم. 

البته من از اولین تجربه نقشه خوانی سازه ام خاطره خوبی ندارم. زیرا بدون داشتن مهارت و تجربه کافی در این زمینه اولین بار به تنهایی برای نظارت به پروژه رفتم.

البته  ابتدا فکر میکردم ساده است. چون ضوابط  و آیین نامه ها را خوانده بودم. اما وقتی نقشه را بدست گرفتم ، گیج و سر در گم شدم. هر چه نقشه را بررسی می کردم گیج تر می شدم. یادم می آید کلی عرق ریختم.  دست پاچه شده بودم.

 ساختمان در مرحله اجرای سقف بود ولی در طبقات پایین بخشی از دیوار چینی ها هم انجام شده بود.  فقط می دانستم همه چیز باید طبق نقشه باشد. اما نمیدانستم باید از کجا شروع کنم. چه آیتم هایی را باید بررسی کنم. 

ساختمان هم خیلی بهم ریخته بود. همه جا پر از نخاله بود.  در زیرزمین ساختمان بودم که پایم هم درون چاله ای که با نخاله روی آن پوشیده شده بود فرو رفت و پیچ خورد…

 متاسفانه یا خوشبختانه به جز نگهبان، هیچ کس هم در ساختمان حضور نداشت که من را در آن شرایط ببیند. تنها آرزویم در آن لحظه این بود که آن روز تمام شود و فردا بشود…

دستم پر از وسایل بود. یک دستم چک لیست بود. یک دستم متر لیزری شرکت ،یک دستم کیف یک دستم نقشه سااختمان. ( این که شد چهار تا دست؟؟) 

از طرفی یک قرار ضروری هم داشتم. مدام تلفنم زنگ میخورد و استرس من را بیشتر میکرد. فقط میخواستم از آنجا بیرون بیایم.

بعد از کلنجار رفتن با خودم به این نتیجه رسیدم که رها کنم و از آنجا بیرون آمدم.  تمام نگرانی ام این بود که اگر خلافی شده باشد و من ندیده باشم. چه؟

تصمیم گرفتم در فرصت مناسب تر سر ساختمان بیایم ولی این بار با آمادگی کامل و شاید با یک همراه با تجربه.

آن روز با همه سختی هایش گذشت. البته متر لیزری شرکت را که ۴۰۰ هزار تومن قیمتش بود، در آن ساختمان گم کردم و مجبور شدم دو سوم حقوقم  را در آن ماه بدهم و یک متر لیزری مثل همان را برای شرکت بگیرم. 

همه این مشکلات به خاطر این بود که من درست نقشه خوانی سازه را خوب بلد نبودم.

بعد از آن بود که به ضعف های خودم در نقشه خوانی سازه، پی بردم، و تصمیم گرفتم، آن را برطرف کنم. بعدا، نقشه خوانی سازه تبدیل شد به یکی از نقاط قوت من.

در نقشه خوانی سازه، علاوه بر این که آیتم های نقشه را می خوانید، باید بتوانید آن ها را تحلیل کنید. با این کار ایراد های نقشه و اشتباهات طراح را تشخیص می دهید. البته تحلیل نقشه های سازه نیاز به تجربه زیادی دارد و زمان می برد تا در این زمینه مسلط شوید.

برای یک ساختمان چهار گروه نقشه لازم است. نقشه محاسبات یا سازه، نقشه معماری، نقشه تاسیسات برقی و نقشه تاسیسات مکانیکی. معمولاً تا مرحله سفت کاری با دوتای آخری کاری نداریم. البته در تخصص یک مهندس عمران هم نیست.

در اینجا قصد دارم در مورد نقشه های سازه اطلاعاتی در اختیارتان قرار دهم. هر نقشه قسمت های اصلی دارد که تقریبا در همه نقشه ها مشترک است. فایل های نمونه ای از شیت های مختلف یک نقشه سازه را برایتان قرار داده ام. می توانید فایل های پی دی اف مربوط به هر کدام را با کیفیت بالا دانلود و بررسی نمایید.

کادر اطلاعات ساختمان :

در این کادر اطلاعاتی مثل نام مالک. شماره پرونده، پلاک ثبتی، مساحت طبق سند.نام مهندس طراح و …آمده است. شما باید این مشخصات را با مشخصاتی که در پروانه

ساختمانی آمده تطبیق دهید. همچنین نقشه باید دارای مهر دفتر خدمات شهرداری و مهر مهندس طراح باشد. همیشه اول کار این بخش را کنترل کنید و بعد به سراغ نقشه خوانی سازه بروید. زیرا در این مورد تقلبات بسیاری انجام می شود و برخی سازنده ها نقشه دلخواه خود را به جای نقشه تایید شده به ناظر نشان می دهند.

توضیحات فنی :

در این قسمت یک سری توضیحات فنی و عمومی مربوط به بخش های مختلف سازه آمده که اکثرا فکر میکنند بلد هستند و از آن میگذرند، در صورتی که در نقشه خوانی سازه باید به دقت این قسمت مطالعه شود.

یک نکته مهم وجود دارد. در این قسمت محاسب باید مشخصات مقاومتی بتن فونداسیون و سایر اعضای سازه ای را قید کند. شما نتایج تست بتن و همچنین فایل محاسباتی ساختمان را در صورتی وجود داشته باشد با آن باید بسنجید. همچنین اگر مصالح خاصی مد نظر طراح باشد، باید در این قسمت درج کند.

مثلا اگر سبک سازی انجام داده باشد، باید قید کند که مثلا در دیوار چینی از چه مصالحی با چه وزن مخصوصی استفاده شود.

دانلود فایل پی دی اف – توضیحات ۱

دانلود فایل پی دی اف – توضیحات ۲

دانلود فایل پی دی اف توضیحات ۳

سازه نگهبان :

یکی از بخش های مهم در نقشه خوانی سازه، نقشه های اجرایی سازه نگهبان است. متاسفانه طراحان سازه، خیلی به این بخش توجه نمی کنند و معمولا از نقشه های تیپ استفاده می کنند. در صورتی که سازه نگهبان باید برای هر سازه ای به صورت یونیک طراحی شود. البته وظیفه سازنده و ناظر این است که هر آنچه که در نقشه سازه نگهبان آمده بدون تغییر اجرا نمایند.

 اگر هنگام نقشه خوانی سازه متوجه شدید که نقشه سازه نگهبان دارای ایراد است باید آن را به طراح منعکس کنید. نه اینکه خودتان دست به تغییر در اجرای سازه نگهبان بزندی. شاید با توجه به شرایط پروژه نیاز باشد تغییراتی در نقشه اجرایی بدهید. 

همچنین در این قسمت توضیحاتی در مورد روش پایدار سازی و نگهداری خاک آورده است. اجرای سازه نگهبان و پایدار سازی گود از حساس ترین بخش های اجرای ساختمان هست که یک سازنده باید در آن مهارت داشته باشد. در این مرحله شناخت نسبی از خاک و عملکرد آن هم لازم است. 

دانلود فایل پی دی اف سازه نگهبان

در  آموزش جامع گودبرداری و اجرای سازه نگهبان کلیه نکات اجرایی سازه نگهبان و پایدار سازی گود را در قالب فیلم و تصویر توضیح داده ایم.

 

پلان فونداسیون، آکس بندی و  صفحه ستون :

پلان های رسم شده در نقشه ها معمولا Scale هستند و با کمک آن می توان ابعاد و عمق خواسته شده برای پِی کنی را درآورد؛ نوار های فونداسیون و گلدانی ها و محل آسانسور رامشخص نمود؛ و همچنین آکس ستون ها را پیاده کرد. البته پیاده سازی آکس ستون ها نیازمند مهارت و تبهر در این زمینه است.

میلگردهای طولی و عرضی و فواصلآن، ابعاد و تیپ بندی صفحه ستون ها (در نقشه ساختمان فلزی) برش و دیتایل اجرایی چالهآسانسور مشخصات بولت ها و… از دیگر اطلاعات این صفحه است.

در اجرای سازه پیاده کردن آکس ستون ها مطابق نقشه بسیار اهمیت دارد. به خصوص در سازه های فلزی اجرای بیس پلیت، آکس بندی و شاغول کردن ستون ها نیاز به مهارت و تبهر دارد.

نقشه خوانی سازه – پلان فونداسیون

دانلود فایل پی دی اف آکس بندی

دانلود فایل پی دی اف صفحه ستون

در آموزش نقشه خوانی و نکات اجرایی سازه فلزی،  این  موارد به صورت کامل در قالب فیلم و تصاویر فراوان توضیح داده شده است.

 

برش ستون ها :

مقطع ستون و برش طولی آنها و همچنین تیپ بندی آن در این صفحه مشخص شده است.تراز طبقات و محل وصله ستون را نیز در این صفحه مشخص می کنند. در ستون های بتنی تعداد و اندازه میلگرد ها نیز مشخص شده است.

دانلود فایل پی دی اف برش ستون ها

پلان تیر ریزی و برش تیرها :

از قسمت های مهم و پر حجم نقشه ها است. محل رمپ ها، تیر ها و دال ها در این صفحه برای هرطبقه مشخص شده است. جهت و نوع تیرچه ها (تک یا دوبل) یا نوع سقف در این نقشه مشخص شده است.محل کلاف های عرضی و همچنین برش و مقطع تیرها  تیپ بندی آنها در این قسمت قابل بررسی است. در پلان فلزی گیرداری یا مفصلی بودن اتصالات نیز مشخص است.

دانلود فایل پی دی اف پلان تیر ریزی

 

نمایش قاب ها ( بادبند- دیوار حائل و برشی )

در برش تیپ بادبند ها و مقاطع آن و همچنین دیتایل اتصالات آن نمایش داده شده است.اتصالات شامل ورق های گوشه و گاست پلیت می باشد( گاست پلیت ورق میانی محل تقاطع دو بادبند می باشد.) دیوار برشی نیز میلگردهای قائم و افقی و فواصل آن ها و سنجاق های آن نمایش داده شده است. در ساختمان های فلزی دارای دیوار برشی روی ستونهای دوطرف دیوار برش گیر اجرا می شود.

 

دانلود فایل پی دی اف بادبند

دانلود فایل پی دی اف پلان و جزییات دیوار حائل

دانلود فایل پی دی اف جزییات و برش دیوار برشی

 

 اتصالات: 

جزییات اتصالات بخ خصوص در سازه های فلزی تنوع و اهمیت ویژه ای دارد. اتصالات می تواند گیردار نیمه گیردار یا مفصلی باشد. در سازه های بتنی عمدتاً با اتصالات گیردار سر و کار داریم. اتصالات شامل اتصالات تیر به ستون، اتصالات تیر به تیر، وصله ستون ها و … می باشد.

هر نوع اتصال نکات اجرایی مخصوص به خود را دارد. در آموزش نقشه خوانی و نکات اجرایی سازه فلزی به تفصیل در این باره توضیح داده ایم.

دانلود فایل پی دی اف وصله ستون

دانلود فایل پی دی اف جزییات اتصال گیردار

دانلود فایل پی دی اف اتصالات مفصلی و اتصال تیر به تیر

دیتایل های اجرایی:

دیتایل ها یا جزییات اجرایی بسته به نوع و اجزای ساختمان متغیر است.   معمولا در نقشه های فاز دو ارائه دیتایل های دقیق  ضروری است و در نقشه های فاز ۱ معمولا دیتایل ها را در قالب یک تا دو صفحه ارائه می کنند.

در نقشه خوانی سازه معمولا از این قسمت نیز غفلت می شود. حتما هنگام نقشه خوانی سازه این قسمت ها را هم مانند سایر قسمت ها مطالعه کنید. معمولاً اطلاعات جالبی در این دیتایل ها وجود دارد.

دانلود فایل پی دی اف دیتایل های اجرایی

سعی کنید در هر روز نقشه یک ساختمان را به دقت نگاه کنید. اطلاعات آن را مطالعه و با یکدیگر مقایسه کنید. با این کار پس از مدتی چشم شما به دیتایل های نقشه عادت کرده و با آن ها راحت می شود. حتما از یک آموزش مناسب در این زمینه استفاده کنید.

نقشه خوانی سازه از مهارت های پایه ای در مهندسی عمران است. باید گام های نقشه خوانی را یکی یکی طی کنید تا در آن تبهر پیدا کنید.

بهترین راه برای اینکه تحلیل نقشه سازه را یاد بگیرید این است که با محاسبات و نقشه کشی سازه آشنا باشید. کسی که خودش محاسبه و نقشه کشی سازه را بلد باشد خیلی راحت می تواند به ایراد ها و اشکالات نقشه پی ببرید. ضمن این که محاسبات و نقشه کشی سازه، خودش یک منبع درآمد خوب است.

پیشنهاد میکنم از آموزش طراحی و تهیه نقشه های سازه  که در این زمینه برایتان تدارک دیده ایم شرکت کنید.

امیدوارم از این مقاله استفاده کافی را برده باشید.  در پایان پیشنهاد می کنم ، برای دریافت مطالب مفید در زمینه مهندسی و ساختمان، فرم زیر را تکمیل نمایید. اگر نظر یا سوالی هم در مورد محتوای این مقاله دارید در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.

مهندس علی قربانی هستم؛ کارشناس مقررات ملی ساختمان و مشاور در امور ساخت و ساز