آزمایش خاک – تست بتن – تست جوش

آزمایش خاک :

 

در ساخت و سازهای شهری بخصوص در کلانشهرهایی مثل تهران،  ارائه دفترچه آزمایش خاک معتبر، از مدارک لازم هنگام اخذ جواز است. 

از اطلاعات موجود در دفترچه آزمایش خاک، در موقع طراحی سازه و بخصوص فونداسیون استفاده می شود.

 

در گذشته آزمایش خاک برای اکثر ملک ها به صورت صوری ارائه می شد ولی از سال ۹۳ انجام آزمایش خاک برای هر ملکی که اقدام به گرفتن جواز میکند اجباری است و سازمان نظام مهندسی نیز روی صحت انجام آن و واقعی بودن آن نظارت مستقیم دارد.

فرآیند انجام آزمایش خاک چگونه است؟

ابتدا باید از خاک محل احداث ساختمان نمونه برداری انجام شود. برای نمونه برداری می بایست گمانه ( چاهک ) هایی در زمین محل احداث ساختمان حفر شود و نمونه ها از عمق های مختلف برداشته شود. برای اطمینان از صحت نمونه گیری، باید از فرآیند نمونه برداری و  انجام آزمایش صحرایی (SPT) در هر مرحله فیلم برداری شود. ( این فیلم ها جز مدارکی است که باید به سازمان نظام مهندسی ارائه گردد.) 

• فیلم برداری از عملیات حفاری و نمونه برداری:

فیلم برداری می بایست توسط کارشناس آزمایشگاه انجام پذیرد و پارامترهای مورد نظر سازمان نظام مهندسی را در بر داشته باشد. اولین مرحله فیلم برداری قبل از شروع حفر گمانه است. در فیلم باید موقعیت ملک و مجاوران، تابلو مشخصات کارگاه، موقعیت حفر گمانه نیز، گرفته شود.

توجه: به هیچ وجه قبل از هماهنگی با آزمایشگاه خاک و حضور کارشناس در محل، اقدام به حفر چاهک ننمایید.

بعضی از سازندگان با هدف تسریع در کار،  اقدام به حفر چاهک می کنند، در حالی که هنوز با آزمایشگاه هماهنگ نکرده اند و کارشناس از محل، فیلم برداری نکرده و آزمایش SPT خاک سطح، محل گمانه انجام نشده است. توجه داشته باشید، که این چاهک از نظر سازمان مردود است و مجددا باید چاهک جدیدی در محل دیگر، بعد از انجام آزمایش سطحی و فیلم برداری، حفر گردد. 

مرحله بعدی انجام آزمایشات صحرایی و فیلم برداری در عمق سه متری چاهک می باشد. تا عمق ۱۵ متری، در هر سه متر حفاری، این کار تکرار می شود. بعد از عمق پانزده متری، تا عمق نهایی نیازی به این کار نیست. در عمق نهایی آخرین آزمایش و فیلم برداری، از خاک انجام می شود. 

• آزمایش SPT چیست؟

این آزمایش به نام آزمایش نفوذ استاندارد نیز شناخته می شود. این آزمایش از جمله آزمایشات اجباری است و برای تشخیص میزان تراکم خاک انجام می شود. ابزار اصلی آزمایش از یک چکش و نمونه گیر مخصوص تشکیل شده است.  عدد خام SPT از تعداد ضرباتی که چکش بر روی نمونه گیر وارد می آورد تا به عمق معینی در خاک فرو رود بدست می آید. طبیعتا هر چقدر خاک نرم تر باشد این عدد کوچک تر خواهد بود.

• سایر آزمایشات خاک

آزمایشاتی مثل آزمایش برش برجا، آزمایش بارگذاری صفحه ای و آزمایش دانهول در آزمایشگاه، با توجه به مشخصات پروژه ( سطح اشغال – عمق گودبرداری – تعداد سقف های سازه ای ) و الزام سازمان نظام مهندسی انجام و هزینه آن به صورت جداگانه محاسبه خواهد شد. 

آدرس: کیلومتر ۶ اتوبان فتح، به سمت تهران، بعد از بلوار خلیج فارس، نبش خیابان نواب، پلاک های ۱۲۰ و ۶۱۰ طبقه سوم. جنب دفتر خدمات ۱۸۰۵

• حفاری

گمانه ها در اصل باید به صورت ماشنی حفر شود. البته تا عمق ۱۶ متر، حفر چاهک به صورت دستی به جای گمانه ماشینی بلامانع است. برای عمق های بیشتر از آن، حتما باید گمانه به صورت ماشینی حفر شود مگر اینکه امکان استقرار ماشین حفار در محل نباشد. برای مثال در ملک های جنوبی که دسترسی به حیاط وجود ندارد، به جای گمانه ماشینی، می توان چاهک به صورت دستی حفر نمود.

توجه:

حفر چاهک به صورت دستی با عمق بیش از ۳۰ متر ، به دلایل ایمنی توصیه نمی شود.

در صورتی که گمانه به صورت ماشینی نیز حفر گردد، ایجاد حداقل یک چاهک دستی نیز جهت بازرسی چشمی لایه های خاک و فیلم برداری الزامی است.

پیمانکار حفاری می تواند مستقیما توسط مالک نیز گمارده شود. 

چاهک ایجاد شده را می توان بعدا به عنوان چاه جذبی نیز استفاده  نمود. بنابراین بهتر است، در تعیین موقعیت آن دقت کافی به خرج دهند.

• هزینه انجام آزمایش

 آیتم های تعیین کننده هزینه انجام آزمایش به این شرح است:

۱- تعداد و عمق گمانه ها و چاهک ها

تعداد و عمق گمانه ها بر اساس جدولی که واحد ژئوتکنیک سازمان استان ابلاغ نموده تعیین می شود.

هزینه هر متر حفاری، در مناطق مختلف تهران با توجه به سختی خاک توسط پیمانکار حفار تعیین می شود. هزینه حفاری ماشینی گرانتر از حفاری دستی است. ولی در صورت امکان پذیر بودن حفاری ماشینی، نمی توان حفاری دستی انجام داد.

هزینه هر متر حفاری ماشینی در تهران:

به دلیل نواسانات قیمت های اعلامی توسط پیمانکاران، جهت استعلام قیمت بروز حفاری ماشینی با شماره ۶۸۳۵۵۶۵-۰۹۱۹ مهندس قربانی تماس حاصل فرمایید. 

در حال حاضر قیمت حفاری ماشینی در مناطق مختلف تهران از ۱۴۰ هزار تومان به بالا متغیر است. (بروز رسانی ۹۸/۰۴/۱۵)

(جهت استعلام قیمت بروز با شماره : ۰۹۱۹۶۸۳۵۵۶۵ مهندس قربانی، تماس حاصل فرمایید.

هزینه هر متر حفاری دستی در تهران :

در حال حاضر قیمت حفاری دستی در مناطق مختلف تهران متری ۱۰۰ هزار تومان  است. در مواردی که نیاز به احداث گالری جهت آزمایشات برش برجا، بارگذاری صفحه ای و دانهول باشد، اجرت احداث گالری (انبار) در اتنهای چاه، حدودا ۲ میلیون تومان می باشد. (بروز رسانی ۹۸/۰۴/۱۵)

۲- آزمایشات خاص

آزمایش برش برجا و بارگزاری صفحه ای :

در صورتی که عمق گودبرداری بیشتر از ۷ متر باشد (بیشتر از دو زیر زمین ) انجام این آزمایش ها اجباری است. هزینه انجام هر کدام از این آزمایشات ۱٫۵ میلیون تومان است. (بروز رسانی ۹۸/۰۴/۱۵)

آزمایش دانهول:

در صورت وجود ۱۱ سقف سازه ای و بیشتر انجام آزمایش دانهول الزامی است. هزنیه انجام این آزمایش ۱٫۵ میلیون تومان است. (بروز رسانی ۹۸/۰۴/۱۵)

۳- برگه تعهد – تهیه دفترچه گزارش خاک و اخذ تاییدیه سازمان نظام مهندسی

این هزینه برای ملک هایی که نیاز به یک حفاری ماشینی داشته باشند در حال حاضر ۴٫۵ میلیون تومان می باشد. به ازای هر حفاری اضافه، ۱میلیون تومان به این عدد اضافه می شود. (جهت استعلام قیمت بروز با شماره تماس ۶۸۳۵۵۶۵-۰۹۱۹ مهندس قربانی تماس حاصل فرمایید.)

• نحوه تسویه حساب:

تسویه حساب به صورت نقدی می باشد ولی به جهت رعایت حال مشتریان در دو الی سه قسط امکان پذیر می باشد.

۴۰% شروع کار

۳۰% اتمام عملیات حفاری و آزمایشات صحرایی

۳۰% اتمام کار و تحویل گزارش و برگه تعهد

• زمان بندی حفر گمانه و چاهک ها:

حفاری با دستگاه برای هر حلقه چاه سه الی چهار روز به طول می انجامد.

در صورتی که ملک تخلیه باشد، اپراتور دستگاه به دلایل حفاظتی شب در محل می ماند.

حفاری دستی برای یک حلقه چاه ۳۰ متری به طور تقریبی یک هفته تا ده  روز طول میکشد. البته با توجه به سختی زمین ممکن است این مدت بیشتر شود.

• تیپ خاک

تیپ خاک را به صورت پیش فرض سه در نظر می گیرند  مگر اینکه نتایج آزمایشات اولیه چیزی متفاوت را نمایش دهد.

نکته :

اگر عمق گمانه محاسبه شده، کمتر از ۳۰ متر باشد و در حین حفاری با توجه به آزمایشات صحرایی انجام شده در محل به این نتیجه برسیم که خاک تیپ دو می باشد، کار حفاری را باید حداقل تا عمق ۳۰ متری ادامه داده و در عمق نهایی از خاک نمونه برداری کرد.

آزمایش هایی به صورت متداول بر روی نمونه های اخذ شده، انجام می شود:

آزمایش دانسیته به صورت صحرایی در عمق تراز فونداسیون 

آزمایش دانه بندی به صورت آزمایشگاهی در محل آزمایشگاه نمونه گیری هر دو متر در عمق خاک تا عمق نهایی

آزمایش هیدرومتری به صورت آزمایشگاهی در محل آزمایشگاه نمونه گیری هر دو متر در عمق خاک تا عمق نهایی

آزمایش حدود آتربرگ به صورت آزمایشگاهی در محل آزمایشگاه نمونه گیری هر دو متر در عمق خاک تا عمق نهایی

آزمایش compaction به صورت آزمایشگاهی در محل آزمایشگاه نمونه گیری هر دو متر در عمق خاک تا عمق نهایی

آزمایش برش مستقیم به صورت آزمایشگاهی در محل آزمایشگاه نمونه گیری هر دو متر در عمق خاک تا عمق نهایی

آزمایش درصد رطوبت به صورت آزمایشگاهی در محل آزمایشگاه نمونه گیری هر دو متر در عمق خاک تا عمق نهایی

بعد از انجام آزمایشات صحرایی و آزمایشگاهی، برگه تعهد در اختیار مالک قرار داده می شود. ( از ارائه برگه تعهد خاک قبل از اتمام حفاری به مالکین معذور هستیم.)

مالک بایستی برگه تعهد را در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک شهر ثبت نماید ( در مجاورت دفتر آزمایشگاه یک دفتر خدمات الکترونیک ۱۸۰۵ دایر می باشد)

• زمانبندی تحویل گزارش آزمایش خاک

یک هفته الی ۱۰ روزانجام آزمایشات زمان می برد. پس از انجام آزمایشات ، دفترچه خاک آماده شده و در سایت سازمان نظام مهندسی جهت تایید، آپلود می شود.

سازمان نظام مهندسی هم ظرف مدت ۷ روز کاری گزارش را بررسی و در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد، گزارش را تایید می نماید.

آزمایشگاه خاک و بتن ایمن آزمون کاشانه

تست بتن 

انجام تست بتن و میلگرد در کلیه پروژه ها الزامی است. در گذشته کارخانه های بتن آماده ، خودشان برگه های تایید شده برای تست بتن به مالکین ارائه می کردند. مشخص است که این شیوه کنترل کیفیت بتن کاملا مضحک بود. چون هیچ کارخانه ای مُهرِ عدم تایید روی تولیداتش نمی زند.

بنابراین سازمان نظام مهندسی کار کنترل کیفیت بتن را به آزمایشگاه های مستقل و مجهز که بتوانند پروانه صلاحیت را از این سازمان اخذ کنند، واگذار نمود.

سازنده ساختمان باید قبل از شروع عملیات ساختمانی حتما با یکی از این آزمایشگاه ها قرارداد ببندند. نظام مهندسی برای کنترل انجام این کار، از ناظر سازه ساختمان می خواهد که ثبت برگه تعهد آزمایشگاه را در کارتابل خود چک نماید.

با ثبت برگه تعهد، آزمایشگاه ملزم است در زمان های بتن ریزی یک نماینده را به محل پروژه بفرستد  تا هم از میکسر های حمل بتن نمونه گیری کند . هم بر روند کلی بتن ریزی نظارت نماید.

طبق ضوابط مبحث نهم از هر ۳۰ متر مکعب حجم بتن ریزی یا هر ۱۵۰ متر مربع سطح بتن ریزی، باید یک سری نمونه برداری انجام شود. در بتن ریزی های حجیم مثل فونداسیون و سقف های بتنی ملاک حجم بتن ریزی است و در بتن ریزی های غیر حجیم مثل سقف های فلزی، ملاک عمل مساحت بتن ریزی است.

برای مثال برای یک فونداسیون با حجم بتن ریزی ۸۰ متر مکعبی سه سری نمونه کافی است. و برای یک سقف عرشه فولادی با مساحت ۲۵۰ متر مربع، ۲ سری نمونه گیری کفایت می کند.

بعضی از سازندگان بنا بر عادت قبل می پندارند که نمونه گیری تنها از فونداسیون و یکی از سقف ها کفایت می کند. متاسفانه بعضی از ناظرین نیز آن را می پذیرند. اما

روشن و واضح است که برای هر پارت بتن ریزی نمونه گیری مجزا لازم است. واضح است که نمی توان نتایج نمونه گیری از یک سقف یا ستون را به سایر سقف ها و ستون ها تعمیم داد.

پارامتر های بسیاری در ساخت بتن موثر است و به هیچ وجه دو محموله بتن، مشخصات و مقاومت های کاملا شبیه به هم ندارند. بنابراین باید حداقل طبق ضوابط نمونه  گیری از میکسر های بتن انجام شود. البته ناظر یا دستگاه نظارت می تواند بنا به صلاحدید، از آزمایشگاه بخواهد که تعداد بیشتری نمونه گیری انجام دهد.

برخی از سازندگان آزمایش بتن را امری غیر ضروری و بی فایده می دانند و می گویند بتنی که ریخته شده و سفت شده است حالا بعد از ۷ روز یا ۲۸ روز اگر تست شد و جواب نداد مگر می توان کاری کرد؟ مگر می توان بتن را تخریب کرد و دوباره بتن ریزی نمود؟

این سازندگان بر این موضوع واقف نیستند که اگر قرار بود برای ریختن بتن آماده این همه هزینه اضافی کنند و در نهایت هم نتایج مقاومت بتن، پایین باشد، اصلا چرا برای ریختن بتن آماده هزینه کنند؟

خوب می توانستند خودشان با چند کارگر ساده و یک خلاطه دستی ، در کارگاه بتن بسازند و اجرا کنند. آن هم با تقریبا نصف هزینه بتن آماده!!! (هر چند در خیلی از مواقع نتایج تست نمونه های اخذ شده از بتن دست ساز، بهتر از بتن آماده است.)

در پاسخ به این سازندگان باید گفت، حداقل فایده حضور آزمایشگاه در زمان بتن ریزی این است که کارخانه بتن آماده وقتی بداند آزمایشگاه مستقل در محل بتن ریزی حضور دارد، در ساخت بتن تقلب هایی که متاسفانه مرسوم شده است را انجام نمی دهد یا به حداقل می رساند.

از جمله این تقلب ها می توان از:  کاهش عیار سیمان، افزودن آب اضافی و فروختن آب به جای بتن، ارسال محموله بتن برگشت خورده از یک پروژه به پروژه دیگر، استفاده از شن و ماسه نامرغوب و … نام برد.

اگر این موارد را در نظر بگیریم، عقد قرارداد با آزمایشگاه معتبر و مستقل نه تنها هزینه اضافی نیست بلکه جلوگیری از هدر رفتن سرمایه است.

اما در صورتی که نمونه های اخذ شده بعد از تست مشخص شود که فاقد کیفیت و استاندارد و مقاومت کافی بوده اند، چه باید کرد؟

اولا سازندگان باید تسویه حساب با کارخانه بتن را منوط به درآمدن نتایج تست بتن نمایند. در قرارداد با کارخانه هم بندی با این مضمون اضافه نمایند که در صورت عدم رسیدن به مقاومت لازم، کارخانه موظف است کلیه هزینه های مربوط به اصلاح آن را بر عهده بگیرد.

شاید خیلی از کارخانه ها زیر بار چنین قراردادی نروند اما کارخانه ای که چنین قراردادی را قبول کند، مسلما بتن با کیفیتی را تحویل خواهد داد.

ما همیشه به کارفرمایان این مورد را توصیه می کنیم.

با رعایت تمامی این موارد اگر باز هم نتایج تست مقاومت نمونه ها پایین بود، باز هم لزوما تخریب تنها راه حل نیست. اولا باید دید نتایج نمونه ها چقدر پایین تر است. معمولا در ساخت بتن از سیمان تیپ ۲ استفاده می شود. طبق جدولی که در صفحه ۱۴۳ مبحث نهم آمده، در صورت استفاده از سیمان تیپ ۲ می تواند نتایج ۲۸ روزه مقاومت نمونه را ، با ۹۰ درصد آنچه در نقشه های سازه آمده است مقایسه نمود. به زبان ساده تر می توان ۱۰ درصد نتایج تست نمونه را افزایش داد.

اگر باز هم نتایج نمونه ها پایین بود، آنوقت جهت اطمینان از صحت نتایج می توان از سایر آزمایشات مربوط به تست مقاومت بتن مثل چکش اشمیت یا کر گیری از بتن و تست آن استفاده کرد.

اگر باز هم جوب نداد وارد فاز طراحی می شویم . طراح سازه باید اسکلت سازه را  با مقاطع موجود و مقاومت موجودی که از نتایج تست بدست آمده است مجددا طراحی کند با این تفاوت که ضرایب اطمینان مربوط به مقاومت بتن برداشته می شود.

حالا در طراحی انجام شده ، باید آنالیز کرد که کدام المان ها ضعیف هستند. اگر ضعف سازه مربوط به چند المان باشد، فقط می بایست همان المان ها تقویت یا مقاوم سازی شوند. اگر ضعف سازه کلی باشد، باز هم می توان کل سازه را مقاوم سازی کرد و نیازی به تخریب نیست.

برای مقاوم سازی سازه های بتنی هم می توان از تسمه یا پروفیل های فولادی به صورت کلاف دور مقاطع تیرها و ستون ها استفاده نمود یا از نوارهای FRP به صورت کلاف دور المان ها استفاده نمود که به صورت قابل توجهی مقاومت بتن را افزایش می دهد.

در هر صورت تخریب آخرین راه حل است و راه حل های جایگزین بسیار بهتری وجود دارد.

اما اینکه نمونه گیری انجام ندهیم که خیال خودمان را راحت کنیم این به مثابه پاک کردن صورت مساله و یک خیانت بزرگ است.

به هر حال انسانهایی میخواهند در آینده در این ساختمان ساکن می شوند. آن ها دارند بهایی بابت این خانه پرداخت می کنند و حق دارند در یک ساختمان استاندارد زندگی کنند.

پس اگر بعد از بتن ریزی، نمونه ها را شکاندیم و بتن ضعیف بود، یک سازنده با وجدان، به دنبال حل مشکل می رود نه پاک کردن صورت مساله.

 

• هزینه انجام تست بتن:

هزینه انجام تست بتن در حال حاضر بابت هر سری نمونه گیری ۱۵۰ هزار تومان است. هر سه نمونه گیری شامل ۳ آزمونه مکعبی شکل است که یک از آن ها در سن ۷ روزه و ۲ تای دیگر در سن ۲۸ روزه  شکانده می شود. در صورت خواست ناظر یک آزمونه هم اضافی به صورت شاهد اخذ می گردد.

هزینه برگه تعهد و ثبت در کارتابل هم با توجه به متراژ کار محاسبه می شود. 

برای کارهای کوچک و متوسط قیمت برگه تعهد ۱ میلیون تومان است. (از ارائه برگه به تنهایی معذور هستیم.)

در صورت ثبت برگه تعهد کلیه نمونه گیری ها باید مطابق ضوابط صورت گیرد.

به صورت خلاصه مراحل انجام تست بتن به شرح ذیل است:

-نمونه گیری از بتن در محل پروژه
-نگهداری و کیورینگ
-شکاندن نمونه ها زیر جک استاندارد در موعد ۷ و ۲۸ روزه برای تعیین مقاومت فشاری نمونه
-ارائه شیت نتایج
-ارائه برگه تعهد و ثبت نتایج در کارتابل ناظر در صورت خواست کارفرما

انجام تست بتن برای کلیه ساختمان ها (بتنی و فولادی) الزامی است.

تست میلگرد:

هزینه انجام هر تست میلگرد برای هر نمونه ۱۰۰ هزار تومان است. شیت مربوط به تست میلگرد معمولا به صورت دانشگاهی ارائه می گردد.

در پروژه های معمولی انجام تست کشش روی میلگرد کفایت می کند. اما در پروژه های خاص سایر تست ها مثل خمش و …. نیز نیاز است. برای هر تست، سه نمونه از یک نمره میلگرد نیاز است. در پروژه هایی که اورلب میلگرد به صورت فورجینگ یا کوپلر می باشد، طبق نظر دستگاه نظارت باید نمونه هایی از کوپلر یا فورجینگ انجام شده، برای تست کشش در اختیار آزمایشگاه قرار گیرد. شکستن این نمونه ها باید از نقطه ای به جز نقطه کوپلر شده یا فورجینگ شده باشد.

در شیت نتایج تست میلگرد ، تنش تسلیم، تنش نهایی، درصد ازدیاد طول و نوع میلگرد قید می گردد.

تست جوش:

تست جوش نیز مانند تست بتن، در ساختمان های فولادی اجباری و ضروری است. تنها راه مشخص شده کیفیت جوشکاری بخصوص جوشکاری اتصالات که مهم ترین بخش سازه های فلزی است، تست جوش است. تست جوش باید در چند مرحله، هنگام مونتاز اسکلت روی زمین و بعد از علم کردن اسکلت در محل پروژه انجام شود.

برای تست جوش نیز سازمان نظام مهندسی پروانه صلاحیت صادر می کند و می بایست حتما جهت تست جوش با آزمایشگاه های صاحب صلاحیت قرار داد بست.

هزینه انجام تست جوش:

هزینه انجام تست جوش به ازای هر متر مربع ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ تومان است. برای ساختمان های کوچک قیمت به صورت کلی محاسبه می شود.

هزینه برگه تعهد به صورت جداگانه با توجه به متراژ کار تعیین می شود ولی در ملک های کوچک در حال حاضر ۷۰۰ هزار تومان است. (۹۸/۰۴/۱۵) 

جهت استعلام قیمت های بروز با شماره ۰۹۱۹۶۸۳۵۵۶۵ تماس حاصل فرمایید.

به صورت خلاصه تست جوش شامل موارد زیر است:

-بازدید چشمی
-تست های PT و UT در محل ساخت و نصب
-ارائه شیت نتایج

 

پیشنهاد همکاری و کسب درآمد برای مهندسین دارای پروانه ناظر و مجری در تهران و حومه